Mëngjesi përgjatë shekujve, si u privatizua nga kompanitë

Përgjatë shekujve, njerëzit nuk e kanë parë mëngjesin si një vakt të rëndësishëm, por në shekullin 18-19 Amerika filloi të njohë vlerën monetare të tij duke i dhënë një rëndësi të dyshimtë

Me gjasa keni dëgjuar se “mëngjesi është vakti më i rëndësishëm i ditës”. Ajo që mund të mos keni dëgjuar është origjina e kësaj ideje për mëngjesin: një fushatë marketingu e vitit 1944 e lançuar nga një kompani që shiste drithëra.

Gjatë fushatës, që reklamuesit e quajtën “Ha një mëngjes të mirë, puno më mirë”, dyqanet shpërndanë pamflete që promovuan rëndësinë e mëngjesit ndërsa reklamat në radio lajmëruan se “ekspertët ushqimorë thonë se mëngjesi është vakti më i rëndësishëm i ditës”.

Reklama të tilla janë ato që fuqizuan drithërat, një produkt i shpikur nga burra si John Harvey Kellogg, i cili besonte se drithërat do të përmirësonin shëndetin e amerikanëve dhe do t’u largonin atyre dëshirat seksuale.

Përpara drithërave në mesin e viteve 1800 mëngjesi amerikan nuk ishte i ndryshëm nga vaktet e tjera. Amerikanët e klasës së mesme dhe të lartë hanin vezë, produkte brumi dhe omletë, por edhe mish viçi apo pulë të zier.

Reklamimi i drithërave e ktheu mëngjesin në një vakt të ushqimeve të veçanta dhe krijoi modelin e mëngjesit të gatshëm që kryeson ende orët tona të para të ditës. Dhe të gjitha varen nga reklamimi dhe bindja se mëngjesi është vakti më i rëndësishëm i ditës.

“Romakët besonin se ishte më e shëndetshme të hahej vetëm një vakt në ditë”, shpjegon historiania e ushqimit, Caroline Yeldham. Shumë amerikanë hanin nga pak ushqim çdo ditë dhe ndonjëherë agjëronin për ditë të tëra.

Në Europën mesjetare, historianët shkruanin vazhdimisht se mëngjesi ishte një vakt luksoz i të pasurve, një nevojë e domosdoshme për ata që punonin shumë por kryesisht nuk konsumohej.

Historianët duket se bien dakord se mëngjesi u bë një rutinë e përditshme vetëm kur punëtorët kaluan në qytete dhe u bënë të varur nga një orar pune. Në Europë, kjo filloi së pari në vitet 1600 dhe mëngjesi u bë shumë i përhapur gjatë Revolucionit Industrial. Kur njerëzit kaluan në 8-orarëshin e punës, atëherë ai u bë global.

Ndërsa mëngjesi konsumohej zakonisht me ushqime si buka, djathi apo ushqimet e mbetura nga një ditë më parë, ka edhe ushqime të tjera të preferuara nëpër botë ndonëse janë të vështira për t’iu gjetur origjina.

Përse vezët janë një nga hitet e mëngjesit? John A. Rice një studiues i Biblës thotë se Maria e Nazaretit përshkruhet teksa përgatit vezë për një mëngjes ku ishte edhe Jezusi. Po omëleta? Studiuesit spekulojnë se njerëzit hanin omëleta primitive rreth 5000 vite më parë.

Por kur mëngjesi u institucionalizua, mëngjesi amerikan u bë gjithnjë e më shumë si darka. Ata preferonin të konsumonin mish, patate, byrek dhe ushqime të tjera të rënda në një mani që ishte shumë e përhapur në tryezat amerikane. Receta nuk ishte shumë e shëndetshme për shëndetin dhe amerikanët ankoheshin vazhdimisht për probleme me tretjen. Duhej një mëngjes tjetër më i lehtë dhe më i thjeshtë. Kështu lindi ideja e drithërave.

Përpara se të krijohej lidhja jo e shëndetshme e amerikanëve me drithërat dhe sheqerin e fshehur të tyre, ata e shihnin drithin si një ushqim të shëndetshëm.

Origjina e tij gjendet në mesin e shekullit 1800 kur John Harvey Kellogg, një nga doktorët e njohur të kohës lajmëroi se ishin drithërat ato që trupi kërkonte në mëngjes.

Kellogg dhe kolegët e tij besonin se do të ndryshonin shëndetin e amerikanëve përmes kësaj diete, pasi duke ngrënë shumë mish dhe erëza në mëngjes amerikanët po kishin pasoja negative. Në vitet 1890 Kellogg krijoi drithërat e thjeshta të mëngjesit që ne njohim.

Ato nuk ishin të ëmbla dhe duke i ngjyer me qumësht, bëheshin të konsumueshme. Ndonëse jo me ndonjë shije kushedi se çfarë njerëzit filluan t’i konsumonin dhe deri në vitin 1903 kompanitë e drithërave për mëngjes kishin filluar të lulëzonin.

Ethet vazhduan edhe përgjatë viteve të mëvonshme dhe u bënë një revolucion kulinar i njerëzve që kishin më pak kohë dhe akses në kuzhinë. Bashkë me drithërat doktorët rekomandonin ushtrim trupor, banja dhe ushqime më natyrale si perimet dhe frutat.

Deri në vitet 1940, drithërat ishin kthyer në trendin ushqimor që prej konkurrencës po çohej gjithnjë e më larg dhe kështu në të u përfshinë sasitë e mëdha të sheqerit. Por ato vazhduan ta ruanin reputacionin e ushqimit të shëndetshëm që kuronte gjithçka dhe që ishte zgjidhje e problemeve të tretjes deri tek epshi.

Për të tërhequr audiencë më të madhe, kompanitë filluan të prodhonin kuti drithërash me personazhe të dashura për fëmijët dhe që atëherë reklamimi i tyre nuk reshti kurrë.

Duke e kthyer mëngjesin në vaktin e shpejtë dhe sa më të gatshëm të ditës, mijëra kompani janë përfshirë që atëherë në ofrimin e ushqimeve të shëndetshme të mëngjesit për ata që e kanë me nxitim.

Duke e reklamuar mëngjesin si vaktin më të rëndësishëm të ditës, kompanitë e mëdha arrijnë të mbajnë në ritëm të lartë shitjet e drithërave të tyre, ndaj gjetjet e studimeve duhet të shihen me skepticizëm. Ajo që është më e sigurta në të gjithë historinë e mëngjesit, është fakti se ai është vakti më i reklamuar i ditës.

Burimi: Gazeta-Shqip.com